Łysienie sprawia wiele problemów z klasyfikacją, bo nie wiemy czy traktować je jako defekt kosmetyczny, jako chorobę, a może objaw innych chorób.
Problem jest złożony tak samo jak złożone są przyczyny łysienia, bo do nadmiernego wypadania włosów dochodzi wskutek bardzo wielu zjawisk w organizmie, z których jedne są bardziej niepokojące, inne zdecydowanie mniej.
Przede wszystkim jednak zdefiniujmy łysienie: łysienie jest nadmiernym wypadaniem włosów i mówimy o nim wtedy, gdy tracimy powyżej 100 włosów dziennie (zazwyczaj znacznie więcej) i wtedy, gdy wypadające włosy nie odrastają.
Poszczególne rodzaje łysienia różnią się między sobą fazami (tym, w jakiej fazie cyklu rozwoju włosa dochodzi do zaburzeń), objawami i przyczynami.
Jakie rodzaje łysienia wyróżniamy?
Patrząc pod kątem cyklu rozwojowego mówimy o łysieniu anagenowym bądź telogenowym.
Łysienie anagenowe polega na tym, że do wypadania włosów dochodzi w fazie ich wzrostu nazywanej fachowo fazą anagenową.
Obserwuje się je głównie w przebiegu terapii ogólnoustrojowych lekami cytostatycznymi i immunosupresyjnymi (stosowanymi między innymi w leczeniu chorób nowotworowych i poważnych chorób autoimmunologicznych). Leki, które powodują łysienie anagenowe zabijają szybko dzielące się komórki – z takich komórek tworzone są włosy, nic więc dziwnego, że wypadają.
Łysienie telogenowe pojawia się w większej ilości przypadków i jego przyczyny są znacznie bardziej zróżnicowane. W tym typie łysienia wypadanie włosów pojawia się w fazie zaniku włosa (pośredniej fazie katagenowej) bądź w fazie spoczynku (faza telogenowa). W rzeczywistości polega ono na skróceniu czasu trwania tych faz co skutkuje szybszym wypadnięciem.
Z uwagi na zmiany zachodzące w mieszkach włosowych łysienie możemy podzielić na bliznowate i androgenowe.
W łysieniu bliznowatym mieszki są nieodwracalnie niszczone – zarastają tkanką blicznowatą czyli tworzą się na nich blizny, podobnie jak na skórze po skaleczeniu. Bliznowacenie mieszków pojawia się w wyniku urazów mechanicznych i w chorobach skóry głowy.
Łysienie androgenowe spowodowane jest miniaturyzacją mieszków. To typ łysienia telogenowego. Pod wpływem męskich hormonów płciowych włosy wypadają, a mieszki stopniowo przesuwają się ku górnym partiom skóry i ulegają miniaturyzacji tj. stają się niezdolne do wytwarzania normalnych włosów a „produkują” jedynie puszek – delikatne słabe włoski. Łysienie androgenowe jest najbardziej rozpowszechnionym typem łysienia, pojawia się zarówno u mężczyzn jak i kobiet.
Szczególnym typem łysienia jest łysienie plackowate – również powszechne, bo występuje u 2% pacjentów poradni dermatologicznych. Jego etiopatogeneza nie została jak dotąd rozpoznana. Współcześnie uważa się, że łysienie to ma podłoże autoimmunologiczne (wynikające z autoagresji organizmu tj. zwrócenia się układu odpornościowego przeciwko własnym, zdrowym tkankom).
Łysienie plackowate ma charakterystyczną ogniskową postać – na głowie pojawiają się łysiejące placki.
Niektórym osobom zdarza się wyłysieć z przyczyn mechanicznych. Co to może oznaczać? Pod wpływem ucisku (kasków, kornetów), naciągania (ścisłe koki, końskie ogony, inne fryzury) lub w efekcie wyrywania (zazwyczaj nieświadomego) wypadają nam włosy. Długotrwałe oddziaływanie takich czynników może prowadzić do uszkodzenia mieszków włosowych.
Kiedy pojawia się łysienie
Kilka sytuacji, w których zagraża nam łysienie już wymieniłam. Pozostałe przypadki poniżej.
Łysienie telogenowe jest często skutkiem przyjmowania leków, zaburzeń hormonalnych w okresie menopauzy bądź po ciąży. Pojawia się też w stanach niedożywienia i w zaburzeniach łaknienia jako efekt osłabienia organizmu.
Łysienie anagenowe rzadko obserwuje się w przebiegu chorób, za to na pewno pojawi się w czasie chemioterapii oraz w wyniku zatruć bizmutem, talem bądź arsenem.
Łysienie bliznowaciejące oprócz urazów mechanicznych skóry głowy jest często skutkiem długo utrzymujących się stanów zapalnych oraz infekcji bakteryjnych i grzybic. Może pojawić się w przebiegu łuszczycy i łojotokowego zapalenia skóry, oraz w przebiegu kiły, półpaśca czy chorób autoimmunologicznych (takich jak toczeń). Mieszkom zagrażają też bardzo odmrożenia i poparzenia.
Jak zdiagnozować i wyleczyć łysienie
Niektórych typów łysienia wyleczyć się nie da – przykładem łysienie bliznowate, w którym potrzebny jest zabieg. W innych przypadkach leczenie jest dosyć skomplikowane i zależy od typu łysienia, przebiegu choroby w wyniku której się pojawiło (i leczenia tejże choroby) oraz od naszych cech osobniczych.
Diagnozę w każdym wypadku powinien postawić lekarz dermatolog czy to na podstawie wywiadu, czy badań i biopsji tkanek skóry głowy. Często konieczna jest też konsultacja z lekarzami innych specjalności – w przypadku łysienia kobiet najprawdopodobniej nie obejdzie się bez badania ginekologicznego.
Łysienie 